12 Eylül 2022 Pazartesi

Beŋgü Taşlarda Satırlarıŋ Dizilim Yöŋleri

Her hakkı saklıdır.

Hepimiz Türk yazısını satır içinde sağdan sola ve satırları aşağıya doğru yazıyoruz. Ama beŋgü taşlarıŋ çoğunda satırlarıŋ dikey olduğunu da biliyoruz. Peki satırları yatay olacak şekilde beŋgü taşları 90 derece yatırdığımızda satırlar aşağıya doğru mu gidiyor? Hepsinde değil. Bazılarında satırlar aşağıya doğru, bazılarında yukarıya doğru gidiyor.
Yenisey beŋgütaşlarda genelde satırlar alttan başlıyor; beŋgütaş yatırıldığında alıştığımız gibi satırlar alta doğru ilerliyor.
KökTörük ve Uygur beŋgütaşlarda genelde satırlar üstten başlıyor; beŋgütaş yatırıldığında alıştığımızıŋ tersine satırlar üste doğru ilerliyor.
Şimdi yoğun yazılı bazı beŋgü taşlara göz atalım.

Alıştığımız Üzere Yatırıldığında Satırları Aşağıya Doğru Giden Beŋgü Taşlar

Bilge Tonyukuk (KökTörük)

E.7 Barık-3 (Yenisey)

E.10 Elegest-1 (Yenisey)

E.25 Oznaçennoye-1 (Yenisey)

E.27 Oya (Yenisey)

E.41 Hemçik Çırgakı (Yenisey)

E.43 Kızıl Çıraa-1 (Yenisey)

E.44 Kızıl Çıraa-2 (Yenisey)

E.45 Köjeelig Hovu (Yenisey)

E.47 Suci (Yenisey)

Alıştığımızıŋ "Tersine", Yatırıldığında Satırları Yukarıya Doğru Giden Beŋgü Taşlar

Köl Tėgin (KökTörük)

Bilge Kagan (KökTörük)

Ongin (KökTörük)

Köl İç Çor = İh-Höşööt (KökTörük)

Bayan Çor = Moyun Çor = Seleŋa = Şine-Us (Uygur)

Terh (Taryat) (Uygur)

Tes (Uygur)

E.30 Uybat-1 (Yenisey)

E.48 Abakan (Yenisey)

4 yorum:

  1. Elinize emeğinize sağlık hocam.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çok sağol Osmancığım. Daha önce incelendiğini görmediğim bir konuydu. Bu da burada dursun.

      Sil
  2. Paylaştığınız çok iyi oldu hocam. İnternette bulamıyordum çoğunu. Fakat resmin altındaki Tuğrul Çavdar logosu yazıtı kapatmasaydı iyiydi. Satırların sonunu okuyamıyorum. Logosuz hali var mı? Ya da en azından biraz şeffaf yapsaydınız keşke.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Yukarıdaki çalışmada çok emek var. Ve etrafta çok emek hırsızı. Adımı yaptığım resimlerden kesip kendi yapmış gibi yayınlayanlar var. Tüm bunlara karşı fligran veya başka tedbirler almak zorunda kalıyorum. Yazıtların çizimleri Radlof atlasında var. Malov, Recebov, bir çok kaynağa bakabilirsiniz.

      Sil