Her hakkı saklıdır.
Hepimiz Türk yazısını satır içinde sağdan sola ve satırları aşağıya doğru yazıyoruz. Ama beŋgü taşlarıŋ çoğunda satırlarıŋ dikey olduğunu da biliyoruz. Peki satırları yatay olacak şekilde beŋgü taşları 90 derece yatırdığımızda satırlar aşağıya doğru mu gidiyor? Hepsinde değil. Bazılarında satırlar aşağıya doğru, bazılarında yukarıya doğru gidiyor.Yenisey beŋgütaşlarda genelde satırlar alttan başlıyor; beŋgütaş yatırıldığında alıştığımız gibi satırlar alta doğru ilerliyor.
KökTörük ve Uygur beŋgütaşlarda genelde satırlar üstten başlıyor; beŋgütaş yatırıldığında alıştığımızıŋ tersine satırlar üste doğru ilerliyor.
Şimdi yoğun yazılı bazı beŋgü taşlara göz atalım.
Alıştığımız Üzere Yatırıldığında Satırları Aşağıya Doğru Giden Beŋgü Taşlar
Bilge Tonyukuk (KökTörük)
E.7 Barık-3 (Yenisey)
E.10 Elegest-1 (Yenisey)
E.25 Oznaçennoye-1 (Yenisey)
E.27 Oya (Yenisey)
E.41 Hemçik Çırgakı (Yenisey)
E.43 Kızıl Çıraa-1 (Yenisey)
E.44 Kızıl Çıraa-2 (Yenisey)
E.45 Köjeelig Hovu (Yenisey)
E.47 Suci (Yenisey)
Alıştığımızıŋ "Tersine", Yatırıldığında Satırları Yukarıya Doğru Giden Beŋgü Taşlar
Köl Tėgin (KökTörük)
Bilge Kagan (KökTörük)
Ongin (KökTörük)
Köl İç Çor = İh-Höşööt (KökTörük)
Bayan Çor = Moyun Çor = Seleŋa = Şine-Us (Uygur)
Terh (Taryat) (Uygur)
Tes (Uygur)
E.30 Uybat-1 (Yenisey)
E.48 Abakan (Yenisey)
Elinize emeğinize sağlık hocam.
YanıtlaSilÇok sağol Osmancığım. Daha önce incelendiğini görmediğim bir konuydu. Bu da burada dursun.
SilPaylaştığınız çok iyi oldu hocam. İnternette bulamıyordum çoğunu. Fakat resmin altındaki Tuğrul Çavdar logosu yazıtı kapatmasaydı iyiydi. Satırların sonunu okuyamıyorum. Logosuz hali var mı? Ya da en azından biraz şeffaf yapsaydınız keşke.
YanıtlaSilYukarıdaki çalışmada çok emek var. Ve etrafta çok emek hırsızı. Adımı yaptığım resimlerden kesip kendi yapmış gibi yayınlayanlar var. Tüm bunlara karşı fligran veya başka tedbirler almak zorunda kalıyorum. Yazıtların çizimleri Radlof atlasında var. Malov, Recebov, bir çok kaynağa bakabilirsiniz.
SilSağolun hocam, anlıyorum sizi. Sıkıntı yok.
SilHocam, yakın bir zamanda Kül Tigin yazıtını okuma fırsatım oldu. Ve yazıtta fazla sayıda yazım yanlışının olduğunu fark ettim. Örneğin, yazıtta bazı harfler ters ya da bazı kelimeler yanlış yazılıyor vb. Sizce bunun nedeni Çin'den getirilen bitigçilerin Göktürkçeyi yeterince iyi bilmemesi mi? Ya da bir kelime yazılacakken o kelimeden vazgeçilip başka bir şey yazılması, sonuç olarak da kelimenin başının orada kalması, silinememesi mi? Yoksa, bizim bilmediğimiz başka bir yazım kuralı mı var? Yenisey yazıtlarında olsaydı bu yazım yanlışları, belki o kadar kafam takılmayabilirdi. Sonuçta o boya özgü, halkın kendi yazdığı, bir nevi amatör yazıtlar. Fakat Orhun yazıtlarını koskoca kağan yazdırdı. Bir imparatorluğu ait yazıtlar bunlar. Getirilen bitigçilerin işlerinin ehli olması gerekir. Böyle büyük ve önemli bir yazıtta bu kadar yanlışın olması bana normal gelmedi. Özellikle Kül Tigin yazıtının doğu yüzünde. Bu konuyu açıklayabilirseniz sevinirim hocam. Saygılarımı sunarım...
YanıtlaSilNereden okudunuz? Ben Radloff'tan ve baskılardan okudum ve yazım yanlışı pek göremedim. KT yazıtının Türkçe kısmını Bİlge Kagan'ın yeğeni Yollug Tigin yazdı ve o iyi bir hattattı. Çinliler taşın genel şeklini oluşturup Çince kısmını yazdılar.
SilAli Akar'ın Kül Tigin Yazıtı kitabının (Ötüken Yayınları) arka sayfalarında taşın bazı yüzleri vardı. Belki kitabın basımından dolayıdır diye internetten başka kaynaklara da baktım. Çoğunlukla da taşta kitaptakiyle aynı yazım yanlışlarına rastladım.
SilRadloff'un PDF'ine nereden ulaşabilirim hocam?
YanıtlaSilHocam, geçen gün Yenisey yazıtlarından bazılarını okuyup latin alfabesiyle yazılışlarını yazdım. İnternette sadece ya Göktürk alfabesiyle yazılışları var ya da günümüz Türkçesi meâli. Böyle bir içerik faydalı olabilir. Tabi sizin sitenizde var mıdır, bilmiyorum. Size buradan göndersem doğruluğunu kontrol edip yayınlayabilir misiniz?
YanıtlaSilÇoğu kitapta okunuşları var. https://bitig.kz/?lang=e&mod=1&tid=2 sitesinde de okunuşları var.
Silİnternette epey uzun süre araştırdım. Fakat bulamadım, tekrar bakacağım. Sağolun...
SilHocam, Wikipedia'daki bazı Yenisey yazıtlarına hiçbir yerden ulaşamıyorum. İnternetten hem taşın resmini, hem de meâlini bulabileceğim bir site var mıdır? (Uqus Türk gibi)
YanıtlaSilhttps://bitig.kz/?lang=e&mod=1&tid=2
SilTeşekkürler hocam...
Silİyi akşamlar hocam. Bilge Kağan Yazıtı net çıkmamış, zoom yapınca bulanıklaşıyor. Böyle siyah beyaz versiyonunu başka nereden bulabilirim?
YanıtlaSilRadloff atlasına bakın.
SilHocam; biliyorsunuz, Türkiye'de Nete olarak bilinen şahsiyetin gerçek adının Bagatur yani Bahadır olduğunu düşünenlet var. Fakat, Dr. Osman Fikri Sertkaya, Bagatur'un Çincesinin Motun ya da Maotun değil, aslında Mo-ho-to olduğunu yani bu Bagatur adının uydurma olduğunu söylüyor. Siz ne düşünüyorsunuz?
YanıtlaSilMete'nin adının Bagatur olduğunu, Çince kaynaklarda MaoDun olarak geçtiğini söyleyen Prof. Dr. Ahmet Taşağıl. Prof. Dr. Osman Fikri Sertkaya Bagatur'un uydurma olduğunu söylüyorsa Çincesinin MoHoTo olacağını neye dayanarak söylüyor? (Uydurma bir adın Çincesinin olamayacağı). Ve ben de biraz Çince bilen biri olarak, eski Çin kaynaklarında Türklerle ilgili bölümleri okuyan biri olarak söyleyebilirim ki Çince kaynaklarda Mete'nin adı 冒頓 = MaoDun (Modın gibi okunuyor) olarak geçiyor.
SilYorumlarda dosya ekleme özelliği de olsa. Böylece fotoğraflı sorulara da bakabilirsiniz. Bazen anlamını bilmediğim bir yazı oluyor. Bir yerde fotoğrafını çekiyorum ama atamıyorum. Ya da fotoğraf vb ekleme gibi bir özellik var da ben mi bilmiyorum?
YanıtlaSilMaalesef burada sadece metin gönderebiliyorsunuz.
SilÖyle bir şey eklemez mi peki?
YanıtlaSilPlatform Google tarafından yapılmış ve şu anki haliyle bu platform sadece metin mesajlarını destekliyor. Yerine e-posta ile görselinizi ekleyerek sorabilirsiniz.
SilHangi mail adresine gönderebiliriz peki?
YanıtlaSilulduz@ktu.edu.tr
Sil