Öz yazımıza, dilimize, kültürümüze, töremize sadık kalmak geçmişte yaşamak dėmek değildir. Çağdaşlıkta dünya milletleriyle yarışırken nereden geldiğimizi unutmamaktır.
Elinize emeğinize sağlık öncelikle. Bugün Asya'da kullanılan hayvanlı takvimlerin kaynağı gerçekten biz miydik ? Bununla ilgili çalışmaları nereden bulabilirim acaba ?
Hocam keçi / geçi bizim kültürümüzde çok önemli bir yer iken neden türk takvimimizde keçi yoktur? Sanki bu takvimi atalarımız başka yerden mesela çinlilerden almış gibi geliyor bana?
Keçi, tüm Türk boylarında önemli değildi. Kurt ve kar loparı da. Farklı Türk boyları farklı hayvanları benimsemiş ama hepsi aynı takvimi kullanmış. 12 hayvanlı takvim o coğrafyanın binlerce yıldır ortak takvimiydi diyebiliriz.
Hocam keşke birileri sizin gibi kültürümüzü hatırlasa. Her ırk kendi kültürünü korumayı becerirken biz kültürümüzü köylerden başka bir yerde görmüyoruz. Yavaş yavaş kaybediyoruz. Özellikle de Türkiye'de.
Bu takvime göre bugün(sizin cevap verdiğiniz ân da olabilir) hangi gün, hangi ay, hangi yıl, hangi hayvan, hangi 5 etüz döngüsü, hangi altmışıncı çağdayız? Bunu nasıl bileceğiz?
Yukarıda yakın zamanlarıŋ hesablarını yaptım (4. sayfa). Meselâ bu yılıŋ başı 10 Şubat 2024 'e denk geliyor. Ejder (eski: lüi veya ulu) yılındayız. Etüz: ağaç (eski: ıgaç), renk: mavi (eski: kök). Bu yıl 13 ay olacak. Şu an ikinci (eski: ekinti) aydayız. Moŋgollar onyėdinci 60 yılıŋ içindeler (17*60=1020 yıl eder), yani onlar takvîmlerini MS 1000lerde başlattılar. Moŋgollar takvîmlerini Uygur Türklerinden aldı. Biz bu takvimi Moŋgollardan çok öŋce kullanıyorduk. Sovyet araştırmacı V. Şahmatov 1955'te şöyle yazmıştı: “Böyle bir kronoloji ilk olarak Orta Asya göçebeleri arasında MÖ birinci biŋ yılıŋ sonunda, baskın tarım biçimi olarak göçebe sığır yetiştiriciliğine geçişin tamamlandığı zaman ortaya çıktı". Yani biz bu takvimi eŋ az üç biŋ yıldır kullanıyoruz. Muhtemelen şu an 50den fazla 60 yıl geçirmiş olmalıyız. Kazaklarıŋ gök cisimleri hakkındaki bilgisinden bahs ėden 16. yüzyıl Rus seyyâhı A. I. Levşin: "Türkler, Avrupalınıŋ ceyb saatine baktığı gibi bakıyor gökyüzüne." dėmişti. Kalmık etnografı U. E. Erdniev, göçebeleriŋ bu özel bilgisi hakkında: “Kalmıklar saatleri bilmiyordu. Yılıŋ herhangi bir döneminiŋ güneşli günlerinde, güneş ışığınıŋ çadırıŋ hangi kısmına ve cismiŋ hangi kısmına düştüğü zamanı belirlediler.” dėmişti. Yėrleşik halklarıŋ bilmediği gėce navigasyon sanatı, yıldızlar arasında devâsâ gėce hareketlerini incelemek, eski Türkleriŋ askerî savaş sanatınıŋ ayrılmaz bir parçasıydı.
Elinize emeğinize sağlık öncelikle. Bugün Asya'da kullanılan hayvanlı takvimlerin kaynağı gerçekten biz miydik ? Bununla ilgili çalışmaları nereden bulabilirim acaba ?
YanıtlaSilOniki Hayvanlı Türk Takvimi - Prof. Dr. Osman Turan, ÖTÜKEN NEŞRİYAT
SilOn İki Hayvanlı Türk Takvimi - Edouard Chavannes, SELENGE YAYINLARI
Hocam keçi / geçi bizim kültürümüzde çok önemli bir yer iken neden türk takvimimizde keçi yoktur? Sanki bu takvimi atalarımız başka yerden mesela çinlilerden almış gibi geliyor bana?
YanıtlaSilKeçi, tüm Türk boylarında önemli değildi. Kurt ve kar loparı da. Farklı Türk boyları farklı hayvanları benimsemiş ama hepsi aynı takvimi kullanmış. 12 hayvanlı takvim o coğrafyanın binlerce yıldır ortak takvimiydi diyebiliriz.
SilHocam keşke birileri sizin gibi kültürümüzü hatırlasa. Her ırk kendi kültürünü korumayı becerirken biz kültürümüzü köylerden başka bir yerde görmüyoruz. Yavaş yavaş kaybediyoruz. Özellikle de Türkiye'de.
YanıtlaSilMaalesef haklısınız. Biz de bodunumuz, töremiz için elimizden geleni yapıyoruz.
Sil"etüz" sözü "element" anlamında nerede geçiyor? Bir de kaynakça gösterebilir misiniz ben de araştırmak istiyorum.
YanıtlaSilEtüz: element. Turpan metinlerinde geçiyor. Mehmet Ölmez "et 'öz" diye okur. https://www.researchgate.net/publication/330322049_Kutadgu_Bilig_Dizinindeki_Bir_Kelime_Hakkinda_Etoz_'Vucut'_Uzerine adresindeki makalenin 79. sayfasında etöz (I) in 7. anlamına bakın.
SilTekrardan merhaba,
YanıtlaSilBu takvime göre bugün(sizin cevap verdiğiniz ân da olabilir) hangi gün, hangi ay, hangi yıl, hangi hayvan, hangi 5 etüz döngüsü, hangi altmışıncı çağdayız? Bunu nasıl bileceğiz?
Yukarıda yakın zamanlarıŋ hesablarını yaptım (4. sayfa). Meselâ bu yılıŋ başı 10 Şubat 2024 'e denk geliyor. Ejder (eski: lüi veya ulu) yılındayız. Etüz: ağaç (eski: ıgaç), renk: mavi (eski: kök). Bu yıl 13 ay olacak. Şu an ikinci (eski: ekinti) aydayız. Moŋgollar onyėdinci 60 yılıŋ içindeler (17*60=1020 yıl eder), yani onlar takvîmlerini MS 1000lerde başlattılar. Moŋgollar takvîmlerini Uygur Türklerinden aldı. Biz bu takvimi Moŋgollardan çok öŋce kullanıyorduk. Sovyet araştırmacı V. Şahmatov 1955'te şöyle yazmıştı: “Böyle bir kronoloji ilk olarak Orta Asya göçebeleri arasında MÖ birinci biŋ yılıŋ sonunda, baskın tarım biçimi olarak göçebe sığır yetiştiriciliğine geçişin tamamlandığı zaman ortaya çıktı". Yani biz bu takvimi eŋ az üç biŋ yıldır kullanıyoruz. Muhtemelen şu an 50den fazla 60 yıl geçirmiş olmalıyız. Kazaklarıŋ gök cisimleri hakkındaki bilgisinden bahs ėden 16. yüzyıl Rus seyyâhı A. I. Levşin: "Türkler, Avrupalınıŋ ceyb saatine baktığı gibi bakıyor gökyüzüne." dėmişti. Kalmık etnografı U. E. Erdniev, göçebeleriŋ bu özel bilgisi hakkında: “Kalmıklar saatleri bilmiyordu. Yılıŋ herhangi bir döneminiŋ güneşli günlerinde, güneş ışığınıŋ çadırıŋ hangi kısmına ve cismiŋ hangi kısmına düştüğü zamanı belirlediler.” dėmişti. Yėrleşik halklarıŋ bilmediği gėce navigasyon sanatı, yıldızlar arasında devâsâ gėce hareketlerini incelemek, eski Türkleriŋ askerî savaş sanatınıŋ ayrılmaz bir parçasıydı.
Sil