Her hakkı saklıdır.
Arthur Lumley Davids, 1832 tarihli "Türk Diliniŋ Grameri" adlı kitabınıŋ 37. sayfasında 12 hayvanlı Türk takvimine değiniyor.
-page-007.jpg)
-page-037.jpg)
Aşağıda değerli arkadaşım Mehmed Levend Kaya'nıŋ Moŋgolistan'dan gönderdiği hem 2024 yılına denk gelen Ejderha yılınıŋ, hem 2023 yılına denk gelen Kaplan yılınıŋ, hem de 2022 yılına denk gelen Tavşan yılınıŋ takvimleri görülmektedir. Resimde kırmızı kareler içinde Moŋgolca, üstte Bars ( ᠪᠠᠷᠰ ) = Kaplan, ortada Taulai ( ᠲᠠᠤᠯᠠᠢ ) = Tavşan ve altta Luu ( ᠯᠣᠣ ) = Ejderha yazıları görülüyor. Kırmızı kutularıŋ altında Cıl ( ᠵᠢᠯ ) = Yıl yazıyor. Moŋgol takvimiyle Türk takvimi tamamen aynıdır. 12 hayvanlı Çin takvimi ise çok daha farklı mantıkta çalışmaktadır. Tarihi kaynaklar ve araştırmalar, Çinlileriŋ, Moŋgollarıŋ ve Tibetlileriŋ bu takvimi Türklerden aldığını söylüyor. Zira bu takvimden öŋce kendi hükümdarlarına göre takvim kullanıyorlardı (Şu hükümdarın 5. yılı gibi). Kore ve Japonlar da bu yüzyıla kadar kendi hükümdarlarına göre takvim kullanıyorlardı. Günümüzde Çinliler 12 hayvanlı takvimlerini yaşatırken maalesef Türkiye Türkleri unuttu (Türk Cumhuriyetlerinde bu takvim biliniyor).
-page-007.jpg)
-page-037.jpg)
Elinize emeğinize sağlık öncelikle. Bugün Asya'da kullanılan hayvanlı takvimlerin kaynağı gerçekten biz miydik ? Bununla ilgili çalışmaları nereden bulabilirim acaba ?
YanıtlaSilOniki Hayvanlı Türk Takvimi - Prof. Dr. Osman Turan, ÖTÜKEN NEŞRİYAT
SilOn İki Hayvanlı Türk Takvimi - Edouard Chavannes, SELENGE YAYINLARI
Hocam keçi / geçi bizim kültürümüzde çok önemli bir yer iken neden türk takvimimizde keçi yoktur? Sanki bu takvimi atalarımız başka yerden mesela çinlilerden almış gibi geliyor bana?
YanıtlaSilKeçi, tüm Türk boylarında önemli değildi. Kurt ve kar loparı da. Farklı Türk boyları farklı hayvanları benimsemiş ama hepsi aynı takvimi kullanmış. 12 hayvanlı takvim o coğrafyanın binlerce yıldır ortak takvimiydi diyebiliriz.
SilHocam keşke birileri sizin gibi kültürümüzü hatırlasa. Her ırk kendi kültürünü korumayı becerirken biz kültürümüzü köylerden başka bir yerde görmüyoruz. Yavaş yavaş kaybediyoruz. Özellikle de Türkiye'de.
YanıtlaSilMaalesef haklısınız. Biz de bodunumuz, töremiz için elimizden geleni yapıyoruz.
Sil"etüz" sözü "element" anlamında nerede geçiyor? Bir de kaynakça gösterebilir misiniz ben de araştırmak istiyorum.
YanıtlaSilEtüz: element. Turpan metinlerinde geçiyor. Mehmet Ölmez "et 'öz" diye okur. https://www.researchgate.net/publication/330322049_Kutadgu_Bilig_Dizinindeki_Bir_Kelime_Hakkinda_Etoz_'Vucut'_Uzerine adresindeki makalenin 79. sayfasında etöz (I) in 7. anlamına bakın.
SilTekrardan merhaba,
YanıtlaSilBu takvime göre bugün(sizin cevap verdiğiniz ân da olabilir) hangi gün, hangi ay, hangi yıl, hangi hayvan, hangi 5 etüz döngüsü, hangi altmışıncı çağdayız? Bunu nasıl bileceğiz?
Yukarıda yakın zamanlarıŋ hesablarını yaptım (4. sayfa). Meselâ bu yılıŋ başı 10 Şubat 2024 'e denk geliyor. Ejder (eski: lüi veya ulu) yılındayız. Etüz: ağaç (eski: ıgaç), renk: mavi (eski: kök). Bu yıl 13 ay olacak. Şu an ikinci (eski: ekinti) aydayız. Moŋgollar onyėdinci 60 yılıŋ içindeler (17*60=1020 yıl eder), yani onlar takvîmlerini MS 1000lerde başlattılar. Moŋgollar takvîmlerini Uygur Türklerinden aldı. Biz bu takvimi Moŋgollardan çok öŋce kullanıyorduk. Sovyet araştırmacı V. Şahmatov 1955'te şöyle yazmıştı: “Böyle bir kronoloji ilk olarak Orta Asya göçebeleri arasında MÖ birinci biŋ yılıŋ sonunda, baskın tarım biçimi olarak göçebe sığır yetiştiriciliğine geçişin tamamlandığı zaman ortaya çıktı". Yani biz bu takvimi eŋ az üç biŋ yıldır kullanıyoruz. Muhtemelen şu an 50den fazla 60 yıl geçirmiş olmalıyız. Kazaklarıŋ gök cisimleri hakkındaki bilgisinden bahs ėden 16. yüzyıl Rus seyyâhı A. I. Levşin: "Türkler, Avrupalınıŋ ceyb saatine baktığı gibi bakıyor gökyüzüne." dėmişti. Kalmık etnografı U. E. Erdniev, göçebeleriŋ bu özel bilgisi hakkında: “Kalmıklar saatleri bilmiyordu. Yılıŋ herhangi bir döneminiŋ güneşli günlerinde, güneş ışığınıŋ çadırıŋ hangi kısmına ve cismiŋ hangi kısmına düştüğü zamanı belirlediler.” dėmişti. Yėrleşik halklarıŋ bilmediği gėce navigasyon sanatı, yıldızlar arasında devâsâ gėce hareketlerini incelemek, eski Türkleriŋ askerî savaş sanatınıŋ ayrılmaz bir parçasıydı.
SilS.A. merhaba.
YanıtlaSilQuran'da 13. ay Nesi' yasaklanmış aydır.
Bundan bilginiz vardır inşallah.
Bildiğiniz birşeyi mi soruyorsunuz, bilmediğiniz birşeyi mi? İnşallah derken, sınav mı yapıyorsunuz?
SilSELAMÜN ALEYKÜM
YanıtlaSilHOCAM İNTERNETTE YAPTIĞIM ARAŞTIRMALARDA (İSTİSNASIZ) "12 HAYVANLI TÜRÜK TAKVİMİ ŞEMSİ TAKVİMDİR" DİYE GEÇİYOR SİZ İSE KAMERİ DEMİŞSİNİZ AÇIKÇASI BİRAZ KAFAM KARIŞTI.
Aleyküm Selam. Türk takviminde aylar kameridir (lunar); ayları ortalama 29 gündür. Kameri takvim olan Hicri takvimde de 6 tane 29 günlük, 6 tane 30 günlük ay olduğu için Miladi takvime göre her yıl, yılbaşı 11 gün öne gelir. Türk takviminde 2-3 yılda bir 13. ay eklendiği için (yukarıda 4 nolu sayfadaki tabloya bakın), 13. ayın eklendiği yıllarda yılbaşı ortalama 29 gün ileri atlar. Yani Hicri yıldaki gibi yılbaşı sürekli 11 gün geri gelmez; Türk takviminde 2-3 yıl geri gelir, sonra 13. ayın eklendiği yılda yılbaşı ileri atar. Böylelikle yılbaşının hep 24 Ocak - 3 Mart arasında kalması sağlanır. Türk takvimini güneş (şems) takvimine benzetmelerinin sebebi yılbaşının bu yöntemle belli bir tarih aralığına sabitlenmesi olabilir. Ama işleyiş ve aylar açısından Türk takvimi ay (kameri) takvimdir ve yılbaşı Yeni Ay'a göre hesaplanır.
SilTEŞEKKÜR EDERİM
Sil