8 Mart 2015 Pazar

Kapalı Ė

Her hakkı saklıdır.

Kapalı ė, e-i arasında bir ses verir. Eski Türkçe'de var olan bu ses, günümüzde bazı kelimelerde i'ye, bazı kelimelerde e'ye dönüşmüştür.

17 yorum:

  1. Bilgilendirme için teşekkürler hocam

    YanıtlaSil
  2. Çox yaxşı belə bir alfabe lazım türk cümhuriyyətlər üçün

    YanıtlaSil
  3. Bize belə alfabe lazım türk cümhuriyyətləri üçün

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kesinlikle, kimi yerlerde bunu kullandım ben. :)

      Sil
  4. Artık,bundan sonra,kapalı e ve nazal n'yi sıklıkla kullanacağım.Teşekkür ederim hocam.Bu arada,Kapalı e'ye biraz daha yoğunlaşsak olur mu acabâ?

    YanıtlaSil
  5. Son çizelgede Kapalı E için iki tamga var. Farkı nedir?
    Orkun yazısında İ I sesleri ve tamgaları var mıdır? Varsalar sözü geçen kapalı E sesi ve tamgasından ayrı mıdırlar?
    A E sesleri ve tamgaları Orkun yazısında aynı mıdır?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Orhun yazıtlarında kapalı e için özel bir üsük yoktu, i ile yazarlardı (sağdaki). Kırgızların Yenisey yazıtlarında ise kapalı e için özel bir üsük vardı (soldaki).

      Sil
    2. Hocam, kelimlerin doğrusu hangisi? Yiyü - yėyü, tiyin - tėyin?

      Sil
  6. Çok sağolun...

    YanıtlaSil
  7. Ayrıca, yazıtlarda kapalı e yerine i yazılıyor. Harfin ė mi yoksa i mi olduğunu anlamak için bir yönteminiz var mı?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kapalı e Türkçe bir ses. Halbuki Azerbaycan Türkleri aşk gibi Arapça bir sözcüğün ilk harfini de kapalı e ile yazıyor okuyorlar, böyle nice yabancı sözcükte kapalı e kullanıyorlar. Ben Anadolu Türkçesindeki ağza bakıyorum, eski Türkçede olup Anadolu Türkçesinde de kapalı söylenen, Orhun yazıtlarında 𐰃 ile yazılan, Osmanlı Türkçesindeve DLT'de ی ile yazılan sözcükleri son 30 yılda taradım, buldum ve yukarıdaki listeyi hazırladım. Elbette daha çok sözcük var. Ben sadece "günümüzde de kullanılan" sözcükleri listeledim. Günümüzde kullanılmayıp kapalı e içeren nice sözcük var. Bu listeyi hazırlamamın sebebi günlük şeyleri yazarken kapalı e'ye uyarak yazmak idi. Aynı şekilde artdamaksıl n için de liste hazırladım (1994'ten bu ayna)

      Sil
  8. Bence sizden güzel tarihi romanlar çıkabilir.

    YanıtlaSil
  9. Kiril açık e - ə olmalıdır. Bu kısa açık e sesi günümüz Türk dillerinin hepsinde yok. Olanlar: Türkiye ve Azerbaycan Türkçesi, Özbekçe, Yeni Uygurca, Tatarca, Başkurtça vb. Olmayanlar: Türkmence, Kırgızca, Kazakça, Sibirya ve Altay Türk dilleri. Kısa açık e alıntı kelimelerde Türkmence ve Kazakçada denk geliyor ama nadir. Türk kökenli sözlerde kısa açık e Türkmencede yoktur. Bu meseleyi çok düşündüm, devlete yakın, saraya yakın ahalinin dilinde kısa açık e sesi var ama göçebe yaşayan ahalide yok. Mesela ben Türkmen'im, bizde uzun ünlüler en iyi şekilde korunmuş. Ama kısa açık e sesi bizde yok sayılır. Eski Türkçede de bu farkların olduğunu düşünüyorum. Ama Türkmencede açık uzun e var, o da eski Türkçedeki uzun kapalı e'dir. Işleriňizde üstünlikler dileýärin Togrul beg.

    YanıtlaSil