15 Şubat 2022 Salı

Kagan, Kan, Han, Hakan

Her hakkı saklıdır.

KökTörükler döneminde (551-745) çoğunlukla Kagan = 𐰴𐰍𐰣 , seyrek olarak da Kan = 𐰴𐰣 (Tuñukuk yazıtı) Kān (Kaan) = 𐰴𐰀𐰣 (Karı Çor Tigin yazıtı) olarak yazılmıştır. O dönemde tüm Törük boyları Törük üsüklerini (harflerini) kullanıyordu. Eski Uygurlar 745'de KökTörükleri yıktıktan soŋra 840'a kadar Törük üsüklerini kullanmağa devam ėttiler. 840'lardan soŋra Maniheizm'in ėtkisinde kalan Eski Uygurlar ürüŋ başı (alfabeyi) değitirdiler; Törük üsüklerini bırakıp Soğdlarıŋ yatay yazdığı ürüŋ başa bazı üsükler ekleyip dik yazmak sûretiyle eski Uygur yazısını oluşturdular. Dîn değiştiren eski Uygurlar bu dîni aldıkları milletlerden sözcükler de aldılar (tıpkı İslâm'ıŋ kabûlunden soŋra Arabça, Farsça sözcükleri almamız gibi) ve bu dönemde h, f, j, c sesleri Törükçeye girmeye başladı. Eski Uygurlar hem Kagan = ᠬᠠᠭᠠᠨ (Oguz Kagan Destanı) hem de Kan = ᠬᠠᠨ (Altun Yaruk) yazdılar. Hakan = خاقن sözcüğü ise Arab yazarlarıŋ Törük ve Moŋgol kaganları için kullandıkları, Kagan'ıŋ Arabçalaşmış şeklidir.

9 yorum:

  1. Japheth Kaira Karakağan21 Ocak 2023 16:39

    Hocam Acaba Irk Bitig Hakkında herhangi bir yazınız var mıdır?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Tuğrul Çavdar 𐱃𐰆𐰍𐰺𐰃𐰞∶𐰲𐰉𐰑𐰺22 Ocak 2023 13:05

      Irk Bitig'i defalarca okudum inceledim, diğer tüm yazıtlar gibi. Ama sırf Irk Bitig için bir yazım yok.

      Sil
  2. Japheth Kaira Karakağan7 Mart 2023 20:31

    Hocam Genel Ağ üzerinde Köktörükçesini bulamadım, sadece Türkçe'ye çeviriler var. Ama bence buraya da bir yazı lazım Irk Bitig hakkında.

    YanıtlaSil
  3. Adsız23 Mayıs 2023 12:30

    Oguz kagan destanının uygur üsükiyle yazılmış metnini bulamadım yardımcı olabilir misiniz

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Tuğrul Çavdar 𐱃𐰆𐰍𐰺𐰃𐰞∶𐰲𐰉𐰑𐰺24 Mayıs 2023 13:48

      turuz.com 'da "093-Oghuzname-Eski Uyqur Alifbasi (El Yazma).pdf" olarak aratın.

      Sil
  4. Adsız10 Ağustos 2023 19:17

    selam hocam oğuz kağanın hangi peygamber devrinde yaşadına dair bilgi belge varmı. ve yafes den itibaren şecere varmı ?

    YanıtlaSil
  5. HiddenHowl | 𐰏𐰃𐰔𐰠𐰃:𐰆𐰞𐰢𐰀13 Ağustos 2023 20:31

    Hocam Oğuzların geleneğe göre hükümdarlarına Yabgu demesi nereye dayanır? Sultan adı Selçukluyla gelene kadar Oğuz Yabguluğu Hükümdarlarına ve Selçuk Bey oğlu Arslan Yabguya "Yabgu" ünvanı veriliyor. Bu Göktürkler döneminde Oğuzların bağımsız olmaması ve Kağan'ın altında oldukları için mi gelenekleşiyor yoksa başka bir nedeni mi var?

    YanıtlaSil

Kaydol: Kayıt Yorumları (Atom)