KökTörükçe ve Eski Törkçe ile İlgili Kitaplarım

Sayısal ortamda elimde KökTürükçe'le ilgili çok sayıda kitab olmasına rağmen elimde basılı kitab sayısı o kadar fazla değil. Yine de her bulduğum kaynağı satın almağa çalışıyorum. Aşağıda elimdeki kitablarıŋ bazılarını göreceksiŋiz.

Bir Çizimim

5 yaşımdan beri resm yapıyorum. Orta 2. sınıftan bu yaŋa da (1985) çizgiroman çiziyorum. Ta ki 1990'da üniversitede ağır bir bölümü kazanana kadar. Çok vakit alan resm çizmeyi 1990'dan soŋra bıraktım. Aşağıda, kutucuğuŋ içinde de yazdığı gibi "Bir Türk'ü esir etmek isteyen Çinlileriŋ uğradığı hezîmet" i resmeden 1989'da yaptığım bir çizim var:

Moŋğol Ürüŋ Başı ve Yazısı

Her hakkı saklıdır.

Moŋgollar ürüŋ başlarını (abecelerini) Uygurlardan almıştır. Uygurlar da Soğd'lardan. Eski Uygur ürüŋ başını ve yazısını görmek için: https://kok-turk.blogspot.com/2014/12/eski-uygur-yazs.html. Uygurlar 840'lara kadar KökTürük ürüŋ başını kullanmış, daha soŋra Soğdlarıŋ hem dinini hem de ürüŋ başlarını almışlardır. Çiŋgis Kagan 1204'te bu ürüŋ başı resmî ürüŋ baş olarak kabul etmiş ve Moŋgollar 1947'ye kadar bu ürüŋ başı kullanmışlardır. Komünizmiŋ etkisiyle 1947'de bu ürüŋ başı Kiril abacasıyla değiştirmişler, 1993'te tekrar bu ürüŋ başa dönmüşlerdir. Dikey Arab yazısına beŋzeyen, başta, ortada, soŋda farklı yazılan bu ürüŋ baş 1987'de dikkatimi çekmişti. Hiçbir yerde tam bir ürüŋ baş tablosu bulamadığım için 2004'te Moŋgol ürüŋ baş tablosunu hazırlamaya karar vėrdim. Araştırmalarımda bulabildiğim çoğu tablolar Moŋgol üsügleriniŋ (harfleriniŋ) İngilizce transliterasyonunu vėrdiği için Türkçe ses karşılıklarını başlarda bulmakta zorlandım. Moŋgollardan bu üsügleriŋ seslerini diŋleyerek ve Moŋgolistan'da ve Turfan bölgesinde yıllarını geçirmiş, eski metinleri okumuş deŋeyimli akademisyen Mehmed Levend Kaya'nıŋ da yardımıyla yıllar süren çalışmalardan soŋra Türkçe ses karşılıklarını içeren aşağıdaki tabloyu hazırlayabildim.

Örnek Moŋgol yazıları:

Dikkat ederseŋiz Moŋgollar da Çinli, Japon ve Koreliler gibi hatt san'atlarında fırça kullanıyorlar (Arab ve Latin hattında kesik uçlu kalem kullanılır). Ben de Kokturuk3.ttf fontunu tasarlarken fırça ile yazılmış hissini vermiştim.

   

 
 
  

Bilgisayarda Hazırlanmış İlk KökTörükçe Yazılarım (1996)

1996'da dünyanıŋ ilk Göktürkçe fontunu bir aylık uğraşı soŋucunda yaptığımda artık bilgisayarda da Göktürkçe yazabilmeniŋ hazzını tadmaya başlamıştım. Odamıŋ duvarında olan bu yazıyı ta o zamanlar yazmıştım. Tüm dünya lisanları arasında Göktürkçe de bilgisayarda yazılabiliyordu artık. Bu, o dönemde harika bir duyguydu. Bu font şu aŋda insanlar tarafından eŋ çok kullanılan Göktürkçe fonttur.

Bugün eski belgelerimi karıştırırken nostaljik bir tablo buldum. Dünyadaki ilk GökTürkçe fontu 1996'da hazırlayınca öylesine sevinmiştim ki. O zamana dek GökTürkçe herşeyi elle yazıyordum. 1996'daki bilgisayar imkânları bugüne göre çok ilkeldi. Windows95 yeŋi çıkmıştı. 1996'da bir Font Editörü bulabilmiş, ve bir ayda KokTuruk1.ttf fontunu yapabilmiştim. Fontu yapar yapmaz hangi tuşa basıldığında hangi harfiŋ çıktığını gösterir aşağıdaki tabloyu hazırlamıştım:

Daha soŋraları KokTuruk1.ttf fontunda güncellemeler yaptığım için bu karşılıklarıŋ bazıları değişti. Şu aŋ blogda olan KokTuruk1 fontu diğer 3 fontla aynı harf koduna sahib olacak şekilde yeŋiden güncellendi. Yeŋi karşılıkları https://kok-turk.blogspot.com.tr/2014/12/kokturukce-fontlarm.html bölümünde bulabilirsiŋiz.
1996 öŋcesinde beŋzer tablolar hazırlıyor ama GökTürkçe harfleriŋ yerlerini boş bırakıyor, çıktı aldıktan soŋra GökTürkçe harfleri elle yazıyordum:)
Yakın zamana kadar (2000leriŋ soŋu) Türk Dili Bölümü akademisyenleri Göktürkçe ile ilgili makale, tez hazırlayacakları zaman yerlerini boş bırakıyor, soŋra elle dolduruyorlardı. Kendi üniversitemdeki bazı akademisyenlere fontlarımı vererek onları bu dertten kurtarmıştım:)

Ulug Eŋlik Ŋ

Her hakkı saklıdır.

Türkçe'de aslında iki n harfi vardır. Biri bildiğimiz n, diğeri Ulug Eŋlik ŋ. Ulug Eŋlik KökTürükçe'de ve Osmanlıca'da farklı harfle yazılıyordu, tâ ki 1 Kasım 1928'de Latin harflerine geçinceye kadar. Bu tarihten itibaren her iki n sesini de aynı harflerle yazmağa başladık. Aşağıda, 1994 yılında kendim oluşturduğum ve sürekli güncellediğim, Ulug Eŋlik ŋ ile yazılan Türkçe kelimeleriŋ listesini bulacaksıŋız.

Sekel-Macar Runik Abecesi (Székely-Magyar Rovásírás ábécé) ve Futhark Abecesi

Her hakkı saklıdır.

Runik görünümlü üç ana abaca var: 1-Türk Runik yazısı (Göktürk yazısı), 2-Sekel-Macar yazısı (Avrupa Hunlarınıŋ Avrupaya getirdiği ve Macarlarıŋ ve Transilvanya'daki Sekelleriŋ 1850'lere kadar kullandığı yazı), 3-Futhark yazısı (İskandinavya'da MS 150-1100 arasında Vikingleriŋ de kullanmış olduğu yazı). 1. ve 2. yazı sistemi sağdan sola yazılırken 3. yazı sistemi soldan sağa yazılırdı.

Runik yazıyı ilk olarak Orta Asya'da MÖ 900 - MÖ 400 arasında yaşayan Öŋ-Türkler olduğuna inanılan İskitler kullanmışlardır. Runik harfler zamanla değişime uğrayarak Göktürkler döneminde soŋ hâlini almıştır. Buŋa Türk Runik yazısı (Göktürk yazısı) diyoruz. Göktürkleri MS 752'de yıkan Uygurlar, MS 840'lara kadar Türk Runik yazısını kullanmaya devam étmiş, soŋrasında Soğdlarıŋ abacasını alıp dikey olarak yazmağa başlamışlardır (Eski Uygur Yazısı : https://kok-turk.blogspot.com/2014/12/eski-uygur-yazs.html). Yani Türkler Runik yazıyı aşağı yukarı 2000 yıl kullanmıştır.

Büyük Hun İmparatorluğunuŋ Orta Asya'da varlığını yitirmeğe başlamasıyla Hunlar batıya doğru göç étmeğe başlamışlardı. M.Ö. 36 yılında başlayıp, M.S. 300 lü yıllara kadar devam eden göçlerde Hunlar yazılarını da Avrupa'ya getirmişlerdi. Soŋrasında Avrupa Hun Devleti kuruldu. Bugün kökeni Hun olan Macaristan (Hungary), 1850'lere kadar Türk Runik yazısınıŋ değiştirilmiş şekli olan Sekel-Macar (Székely-Magyar Rovásírás) abacasını kullanıyordu. Macarlarıŋ ilk Hristiyan kralı olan Istvan tarafından, "Hristiyanlık öŋcesi tüm yazıtlarıŋ yok edilmesi" emri doğrultusunda yasaklanmasına rağmen, Transilvanya'nıŋ bazı bölgelerinde Sekeller tarafından 1850'li yıllara kadar kullanılmıştır. Göktürk abacasındaki Türkçe'niŋ üŋlü uyumu muhafızı olan ince/kalın üŋsüz harfler, bu abacada yoktu. Ama Göktürk abacası gibi sağdan sola yazılıyordu.

Bazı Avrupalı bilim adamları, Türkleriŋ Göktürk yazısını ve Macarlarıŋ Sekel-Macar yazısını, Futhark abecesinden aldığını iddia ėtmektedirler. Kökeni Hunlar olan Macarlarıŋ Hunlardan almış oldukları ve MS 720-1850 yılları arasında kullandıkları Runik Sekel-Macar abacasınıŋ, MS 150-1100 yılları arasında Vikingler tarafından kullanılan Runik Futhark abacasıyla bir mukayesesini yaptım. Her ikisi de Runik görünümlü olan abacalar, görüldüğü üzere birbirinden tamamen farklıdır. Ayrıca Futhark yazısı soldan sağa yazılıyordu (Göktürk ve Sekel-Macar yazıları sağdan sola yazılır).

Soŋuç olarak, Macar-Sekel yazısı ve Göktürk yazısınıŋ kökenleri aynıdır ve Hunlardan, İskitlerden gelmektedir. 2000 yıl öŋce coğrafi olarak farklı bölgelere taşındıkları için, Macar-Sekel yazısı Avrupa'da; Göktürk yazısı Asya'da gelişimlerini farklı tamamlamış ama bazı ortak özellikleri korumuştur: Göktürk yazısında kelime ayracı 2 nokta üstüste iken Macar-Sekel yazısında 4 nokta üstüste idi ve her iki yazı sağdan sola yazılıyordu.